Το έχω ξαναπεί θαρρώ: την Ειρήνη γνώρισα ως τραγουδοποιό με μία καταπληκτική φωνή λυρικής τραγουδίστρας στο κλαμπ Μαρκίζα, στην Βατατζή, στην Νεάπολη Αθηνών, μέσα της δεκαετίας του '80, μια κοπελλιά με φρέσκο πρόσωπο, μακρύτατα μαλλιά και καφτάνια ποδήρη, πρόσχαρη κι ανοιχτό βιβλίο, γραμμένο κινέζικα,κατά την Φαλλατσική ρήση, με τους 3.000 κυρίους κινεζικούς χαρακτήρες ανά χείρας, πρόσφατους τότε, έμαθα πως παράτησε το σχολείο διότι γέννησε την Χριστίνα -σήμερα αστέρι της γιόγκα- συνέχισε μετά, έκαμε κοινωνιολογία στην Ιταλία, μεταπτυχιακό στην μουσικολογία και επί τέλους διδάκτωρ αυτής, με έμφαση στην σχέση αστικού περιβάλλοντος και πολιτισμικής ταυτότητος αντανακλωμένων το μεν στην δε και μετ' επιστροφής. Παραλλήλως έγινε διπλωματούχος ξεναγός, δουλεύει και τις δικές μου γλώσσες, πορτογαλικά-ισπανικά. Υπήρξε υποψήφια με τους Οικολόγους για το Ευρωπαϊκό portfolio-
Την ξαναηύρα στα γνωστά μήντια, ξανα~συναντηθήκαμε με αφορμή την τραγουδοποιητική της θητεία, η οποία συνεχίζεται αδιαλείπτως κι επιτυχέστατα, ξανα~αγαπηθήκαμε, θαυμάζω την επιστημονική της σκέψη και ανά καιρούς, με την άδειά της προ ή εκ των υστέρων, αναπαράγω ορισμένες από τις απόψεις της με τις οποίες συμπίπτω ως 100%, μία από αυτές, της απολύτου συγκυρίας: πώς, μία κυρία, δημοσιογράφος-νομικός, σχολίασε -εικάζω- τον χώρο κατοικίας της κυρίας Μάγδας Φύσσα, μητέρας του δολοφονηθέντος από την μπάντα νεοναζιστών, ων η πρωτόδικη δίκη ευρίσκεται στην τελική της φάση
ιδού:
"Η τοποθέτηση της
Ι. Μάνδρου σχετικά με το habitus της Μάγδας Φύσσα, ξεσήκωσε κύμα καταγγελτικού
λόγου. Θεωρώ πως είναι πιο χρήσιμη η αναλυτική προσέγγιση. Για την βαθύτερη
κατανόηση του θέματος, απαραίτητη είναι η κριτική θεώρηση των ενσωματωμένων
μορφών κυριαρχίας. Τα άτομα προερμηνεύουν τον κοινωνικό κόσμο διά μέσου μιας
σειράς κατασκευών κοινής αίσθησης της καθημερινής πραγματικότητας.
Εξουσιαστικές δομές* και σχέσεις επιδρούν στις πρακτικές και στα αισθητικά και
ιδεολογικά περιεχόμενα της καθημερινής πρακτικής. Ειδικές πολιτισμικές θεωρήσεις,
που σχετίζονται με θέσεις των υποκειμένων στην ιεραρχημένη δομή εκδηλώνονται
στις συμπεριφορές ως πολιτισμική ικανότητα. Ένα κεντρικό ζήτημα στη διερεύνηση
των δομών και των σχέσεων εξουσίας είναι το απόθεμα πολιτισμικού νοήματος που
ενσωματώνει η πόλη σε σχέση με τους τόπους (κατοικίας, κ.λπ.).* Η συμβολική
γεωγραφία της πόλης παράγει νόημα στη βάση του οποίου ταξινομούνται οι κάτοικοι
των αστικών περιοχών. Ολόκληρες περιοχές αντιστοιχούν, από την ίδρυση της πόλης
σαν πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους, σε συγκεκριμένου τύπου και
σηματοδότησης πρακτικές, με τον αντίστοιχο χαρακτηρισμό των συμμετεχόντων. Παρ΄
όλα αυτά, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η ανάμειξη των πολιτισμικών πρακτικών
στο πολιτισμικό πεδίο της Αθήνας, παρουσιάζει, στις διαδοχικές φάσεις της, μια
ιστορικά διαφοροποιούμενη «δοσολογία» που συναρτάται με ένα σύνθετο σύστημα
κωδικοποιήσεων, εξουσιαστικών δομών και ηγεμονικών πολιτισμικών ισορροπιών.
Τα συστήματα
ταξινόμησης που οργανώνουν τις αναπαραστάσεις στην κοινωνική ζωή, αποτελούν,
σύμφωνα με τον P. Bourdieu, : «συνεχές διακύβευμα στους αγώνες που φέρνουν
αντιμέτωπους άτομα και ομάδες, και στις συλλογικές διεκδικήσεις στο πεδίο της
πολιτικής και πολιτισμικής παραγωγής. Συνεπώς και οι ίδιες οι διαιρέσεις του
πεδίου γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης, καθώς η αλλαγή της κατανομής και
του ειδικού βάρους των ειδών κεφαλαίου ισοδυναμεί με μετασχηματισμό της δομής
του πεδίου. Η διαφορικότητα των κοινωνικών συμφερόντων των κοινωνικών ομάδων,
που ορίζεται από τη διαφορική θέση τους στη κοινωνική δομή, καθορίζει σε μεγάλο
βαθμό τη κοινωνική τους συνείδηση και εισάγει έναν διαρκή ιστορικό δυναμισμό
στη κοινωνική διαδικασία κατά την οποία κοινωνικές συλλογικότητες βρίσκονται σ’
έναν συνεχή ανταγωνισμό για την επιβολή του ορισμού του κοινωνικού κόσμου που
ανταποκρίνεται καλύτερα στα ιδιαίτερα, αντικειμενικώς προσδιορίσιμα, συμφέροντά
τους» (Η Αίσθηση της Πρακτικής, σελ. 90, 96).
Σε κάθε
περίπτωση, τα συστήματα ταξινόμησης (πολιτισμικές κλίμακες, κ.λ.π.) και οι
κοινωνικές ταξινομήσεις, μεταβάλλονται ιστορικά, καθώς το πολιτισμικό πεδίο
είναι τόπος διεξαγωγής αγώνων για την ηγεμονία. Σε αυτή την κατεύθυνση η θεωρία
(η οποία διώκεται από την παρούσα κυβέρνηση) ανοίγει δρόμο για την κατανόηση
των μηχανισμών και για την αποκατάσταση μιας ουσιαστικής δημοκρατικής
λειτουργίας. Ο καταγγελτικός λόγος απλά μεταθέτει το πρόβλημα στα πρόσωπα και
κάνει πολύ φασαρία χωρίς αποτέλεσμα...
ΕΙΡΗΝΗ
*Ο Α.Giddens
(1979) θεωρεί τις δομές σαν τα αποθέματα μη αρθρωμένης γνώσης, που οι άνθρωποι
χρησιμοποιούν μη εμφανώς για να προσανατολιστούν σε ορισμένες περιστάσεις και
για να ερμηνεύσουν τις πράξεις των άλλων. Σύμφωνα με τους P. Bourdieu (1977:
83) και Giddens (1979), οι δομές είναι προϊόν των ιστορικών πρακτικών, των
οποίων η αρχή παραγωγής είναι το προϊόν των δομών που στη συνέχεια τείνει στην
αναπαραγωγή τους. Η δομή υπάρχει μόνο στην πρακτική της εκδήλωση και εξαρτάται
από την πράξη, της οποίας αποτελεί το μέσο και το αποτέλεσμα. Ο Sahlins ορίζει
τη «δομή της άρθρωσης της περίστασης» σαν την «πρακτική πραγματοποίηση των
πολιτισμικών κατηγοριών, στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου ιστορικού πεδίου, το
πώς εκφράζονται στην νοηματοδοτημένη πράξη των ιστορικών δρώντων,
συμπεριλαμβανομένης της μικροκοινωνιολογίας της διαδραστικότητας τους» (1985:
XIV). Η κουλτούρα συγκροτείται από δομές μέσω των οποίων τα άτομα και οι ομάδες
προσανατολίζουν τις δράσεις τους (Romney, D’Andrade, Metzoger, Whilliams,
Franke).
*Για το ζήτημα «πόλεις και εξουσία» βλ. M.Castells :1996, A. Leeds: 1988, Hannerz, U :1989, Λ. Λεοντίδου: 1989, Scott, A. J. (2001), Sassen. S."
~~~~~
με συγκίνησε η αναφορά στον Μ. Castells που υπήρξε από τους κυριώτερους δασκάλους μου, του οποίου όλα τα βιβλία γινήκασι φύλλο και φτερό, όπως του Bourdieu, φυσικά, με την Λεοντίδου συνϋπήρξαμε ένα φεγγάρι στο ΕΚΚΕ (Ιδρυμα Κοινωνικών Επιστημών)
·
·
