Lispector

όπως είπε και η ίδια: η ίρις της καρδιάς μας: lis no peito: η ίρις στην καρδιά (αυτό μπορεί να σημαίνει το επώνυμό της)

μία φωτογραφία του 1963 (βρέθηκε πριν λίγους μήνες στο αρχείο μου αν και στα διαδίκτυα κυκλοφορεί με χρονολογία το 1970) που στην ιστολόγο αρέσει περισσότερο από όλες της, σε κόκκινο καρμίνα: 

ρούσα με πράσινα μάτια

μόλις κυκλοφόρησε στα Ελληνικά το τελευταίο βιβλίο που εξεδόθη δύο μήνες πριν από τον θάνατό της, Οκτώβριο του 1977, η Ώρα της Σταρ (αντιλαμβανόμεθα πλήρως διαφοροποιήσεις, αλλά η Ελληνική γλώσσα είναι πλούσια και η Λισπέκτορ εννοούσε Σταρ, όχι αστέρι, μία φτωχοδιαβόλισσα από την ίδια περιοχή όπου η συγγραφέας πέρασε την παιδική της ηλικία,στο Αλαγκόας, Πολιτεία του Μασεϊό στα Βορειοανατολικά της Βραζιλίας, με μεγαλύτερη πόλη το Ρεσίφε, εκεί όπου μεγάλωσε η Λισπέκτορ ως τα 14 της, οπόταν η οικογένεια μετακόμισε στο Ρίου ντε Ζανέιρου, εκείνη ανακάλυψε την Κάθλιν Μάνσφιλντ σ' ένα βιβλιοπωλείο στα 15 της κι αποφάσισε πως ήθελε να γράψει όπως αυτή. Έγραψε σαφώς καλλίτερα. Η Μακαμπέα, ένα μικρό κορίτσι,απλό κι απλοϊκό, εργάτρια στη μεγάλη πόλη, γίνεται Σταρ-πρωταγωνίστρια-στα μάτια του καλού της. Εκείνος είναι ομοίως φτωχοδιάβολος  αλλά φιλόδοξος, απορρίπτει την ραχητική, φτενή και πτωχή και πνεύματι Μακαμπέα,το ειδύλλιο δεν καρποφορεί. Για λίγες, όμως, στιγμές, η μικρή κοπέλλα γίνεται Σταρ, (χαρακτηριστική η στιγμή που την σηκώνει και την στριφογυρίζει κάτω από τη γέφυρα). Το μόνο μυθιστόρημα της Λις που θίγει κοινωνικά ζητήματα. Πώς, όμως, τα θίγει: με το μαχαίρι στο κόκκαλο...

Ευχόμαστε καλοδιάβαστη η μεταφορά στα Ελληνικά'

και η ταινία: https://en.wikipedia.org/wiki/Hour_of_the_Star

* Η Κλαρίσε Λισπέκτορ δεν είναι ένα ή περισσότερα από τα μυθιστορήματά της ή τις συλλογές διηγημάτων της: είναι ένα ολόκληρο σύμπαν, μια θεώρηση πραγμάτων. 

**κάτι από το Επίμετρο του πρώτου της βιβλίου στα Ελληνικά, "Κοντά στη άγρια καρδιά", 2008, εκ. Τυπωθήτω, Gutenberg

***από τα επερχόμενα: 

Clarice Lispector, ed. Rocco, 1978

Ανάσα ζωής (παλμοί)

Ο τίτλος μάλλον θα είναι «το φιλί της ζωής»

Από: “Um sopro de vida (PulsaçÕes) ed.Rocco, 1978

Το βιβλίο εξεδόθη το 1978, έναν χρόνο μετά τον θάνατο της Κλαρίσε Λισπέκτορ, με νέμοντες τα δύο της αγόρια Paulo e Pedro Gurgel Valente (ο Πέντρο Γκουρζέλ Βαλέντε έχει πεθάνει, ήταν, εξάλλου έγκλειστος για χρόνια για σχιζοφρένεια), κληρονόμος των εκδοτικών δικαιωμάτων παραμένει ο Πάουλο Γκουρζέλ Βαλέντε-

158 σελίδες φιλοσοφικού στοχασμού
όπου δύο φανταστικοί ήρωες, ο συγγραφέας και η Άνζελα, (δημιουργός και δημιούργημά του), ερωταπαντούν για τη ζωή και τον θάνατο. Γραμμένο το 1976-77 το ολιγοσέλιδο αυτό πόνημα, τελευταίο της έργο, ίσως αντανακλά την σύνολη στάση ζωής της Κλαρίσε Λισπέκτορ, αν είχε ζήσει, σήμερα, 10 Δεκεμβρίου, θα είχε συμπληρώσει 96 χρόνια ζωής, πέθανε παραμονή των 57^ων γενεθλίων της, 9 Δεκεμβρίου 1977. Στην δική μας ανάγνωση είναι μια προθανάτεια πραγματεία, έστω κι αν η Λισπέκτορ  ήταν αισιόδοξη ως την τελευταία στιγμή της ανάσας της, δεν έπαυε να ορά μακριά και να θυμοσοφεί, αίσθηση πως εδώ ακριβώς έγκειται η σπανιότης της φιλοσοφικής της ματιάς, αν εξετάσει κανείς το σύνολο έργο της Λισπέκτορ δεν μπορεί παρά να διαπιστώσει μιαν θυμόσοφη στάση ζωής και μια βαθύτατη φιλοσοφική αντιμετώπιση του όντος ον.

(από το τέλος):

Σελ. 157-158: «Συγγραφέας: έχασα το Βιβλίο της Άνζελας, δεν ξέρω πού παράτησα τη ζωή της. –‘Ανζελα :Έργο; Όχι, επιθυμώ την πρώτη ύλη. Επιθυμώ την ασκάλιστη ακόμη πέτρα.

 Έχω γιατρευτεί από τον θάνατο. Ποτέ δεν πέθανα.

Αντιμετωπίζω τα πράγματα σαν να είχα πεθάνει κι όλα να είναι μακρινά πια. Έρχεται τότε κείνη η θλίψη του ιστού της αράχνης σ’ ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι. (…)

Άνζελα: Ένα μέρος του κόσμου τούτου αναμένει να το κατοικήσω. Είμαι φτιαγμένη για να μην με χρειάζεται κανείς.

Συγγραφέας:  Σε κάποιο μέρος του κόσμου τούτου κάποιος με περιμένει.

Το πρόσωπό μου λες πως λέει: η ζωή μου δεν έχει αξία. Μόνο αφ’ ότου πεθάνεις θα σε αγαπήσω ολοκληρωτικά. Μου λείπει ολάκερη η ζωή σου για να την αγαπήσω σαν να είσουν εσύ.

Διαθέτουμε έναν τρόπο να βλέπουμε τα πράγματα που προκαλεί ρίγος. Το λησμονημένο και λιτό προφανές: νικάει ο ισχυρότερος.

Η ‘Ανζελα είναι ισχυρότερη από μέναν. Πεθαίνω πριν από κείνην .

Υπήρξε μια φορά κάποιος που πήγαινε, πήγαινε και πήγαινε και κάποια στιγμή στάθηκε κι ήπιε παγωμένο νερό από μια πηγή. Έκατσε τότε σε μια πέτρα κι άφησε να πέσει το ραβδί του. Αυτός ήμουν εγώ. Κι ο Θεός εν ειρήνη.-".

© ΑΡ (προδημοσίευση)

Με αυτή την ευκαιρία, του δεύτερου βιβλίου της Λισπέκτορ στα Ελληνικά, ας επιτραπεί η αναφορά 5 χρόνια πριν στην πολύ ωραία παρουσίαση του αγαπημένου φίλου Λάμπρου Σκουζάκη και στο θαυμάσιο βιβλιογραφικό του ιστολόγιο Πανδοχείο:https://pandoxeio.com/2011/12/07/lispector

Μάθαμε πως ετοιμάζεται και "Το πάθος κατά το Α.Ε-ανθρώπινο γένος)" από τις ίδιες με την "ώρα του αστεριού"εκδόσεις Αντίποδες. Μόνο ευχαρίστηση και χαρά αυτό το νέο. Θεωρείται το πληρέστερο και όσο δυνατόν πιο κοντά στην ψυχοσύνθεση της Λισπέκτορ μετά το Perto (Κοντά στην άγρια καρδιά, ήδη υπογεγραμμένο στα Ελληνικά από την ιστολόγο).  Όπως είπε κι ένας φίλος,  βιβλιοπώλης τις προάλλες: "ίσως τώρα να ήλθε το πλήρωμα του χρόνου για να μεταφραστούν πολλά βιβλία της Λις και να διαβαστεί ευρύτερα από το Ελληνικό αναγνωστικό κοινό", είναι μία παρατήρηση που έκαμε και η Μαρκέλα Χαρτουλάρη επ' ευκαιρία της έκδοσης της "ώρας του αστεριού": 

http://www.efsyn.gr/arthro/giati-yparhei-dikaioma-stin-kraygi

μακάρι, (από τη μεριά μας, δύο δοκιμιακά βιβλία της Λισπέκτορ είναι στα τελειώματα και επιφυλασσόμεθα...), υπάρχει κάτι ωραιότερο από το να βλέπει κανείς να μεταφέρονται στη γλώσσα μας βιβλία που θεωρεί χρόνια ατέλειωτα σημεία αναφοράς? μάλλον όχι. Μόνο ευχαρίστηση.-

*βεβαίως, στα διαδίκτυα, ακόμη κι εντύπως, είδαμε προσφάτως μέρη από το δικό μας επίμετρο χωρίς την έστω τυπική άδεια που θα δινόταν, εννοείται, μετά χαράς -στις παρουσιάσεις η αναφορά όχι στον ωραίο εκδοτικό οίκο ούτε, φυσικά, στον αξιολογότατο μεταφραστή-  (να αναφέρουμε τώρα Νόμους και  λοιπή δυσανεξία, το αφήνουμε, άφεριμ, δεν πειράζει, εκτός λογικής μας όλα αυτά...), πώς τραγούδησε ο Χατζής: δεν βαρυέσαι, βρε δεν βαρυέσαι αδερφέ...*