Κλαρίσε

μια προθανάτεια πραγματεία:

(...) "εσύ έγινες ένα εγώ. Τόσο δύσκολο να μιλάς και να λες κάποια από κείνα που δεν μπορούμε να πούμε. Τόσο σιωπηλά όλα αυτά. Πώς να μεταφρασθεί η σιωπή της πραγματικής συνάντησης ανάμεσα σ' εσένα και σ' εμένα" (...), σελ 49, Água viva, ed. Rocco, 1973, Ζωντανό νερό-

Ανάσα ζωής (Παλμοί) (υπότιτλος: «το φιλί της ζωής»)-

*από την  1η σελίδα*
Αυτό δεν είναι μοιρολόι, κραυγή αρπαχτικού πουλιού είναι. Ιριδίζει κι ανησυχεί. Ένα φιλί σε πρόσωπο νεκρό.

Γράφω λες κι επρόκειτο να σώσω τη ζωή κάποιου. Πιθανώς, τη δική μου ζωή. Να ζεις είναι ένα είδος τρέλας που προξενεί ο θάνατος. Να μας ζήσουν οι νεκροί γιατί εντός τους εγκαταβιούμε.

Ξάφνου, τα πράγματα δεν χρειάζεται ν' αποκτούν νόημα. Αρκούμαι να υπάρχω. Εσύ υπάρχεις; Είμαι βέβαιος πως υπάρχεις. Η ανυπαρξία των πραγμάτων μού προξενεί χαμόγελο συγκατάνευσης. Αναμφιβόλως, όλα πρέπει να υφίστανται όπως ακριβώς είναι.

Σήμερα είναι μια μέρα τού τίποτα. Τώρα είναι η ώρα μηδέν. Υπάρχει, κατά τύχην, αριθμός που δεν είναι τίποτα; Τι είναι λιγότερο από μηδέν; Τι αρχίζει σ’ εκείνο που ποτέ δεν άρχισε διότι ποτέ δεν ήταν; Κι υπήρχε πριν από το πάντα; (…)
σημ. η Λισπέκτορ δεν βάζει ερωτηματικά αλλά τελεία, για την οικονομία της Ελληνικής απόδοσης αυτά -ευχή να μην  καταραστεί από κειπάνω απ' όπου μας ορά-  (ίσως μη γνωστό, αν και περιλαμβάνεται στο Επίμετρό μου για το "Κοντά στην άγρια καρδιά" : όταν βγήκε ο τόμος με τα διηγήματα: "Onde estivestes de noite", (πού ήσασταν τη νύχτα), το 1974, ο εκδοτικός οίκος είχε βάλει ερωτηματικό στο τέλος κι η Λισπέκτορ ανάγκασε τους υπευθύνους του εκδοτικού οίκου να αποσύρουν την έκδοση και να ξανατυπώσουν τον τίτλο χωρίς ερωτηματικό!!!

*στο ψευδόφυλλο: «θέλω να γράψω την απόλυτη κίνηση»

©editora Rocco, 1978

προδημοσιεύσεις © all rights reserved ΑΡ

Τα δύο βιβλία θα κυκλοφορήσουν στον καιρό που κρίνεται πρόσφορος από οίκους που κρίνονται κατάλληλοι.

*χαιρόμαστε που το δεύτερο στα Ελληνικά βιβλίο της Κλαρίσε Λισπέκτορ σημειώνει και αναγνωσιμότητα και  ευρεία κριτική προσέγγιση (κι ας είναι πολλές φορές λίγο άκαιρη λόγω άγνοιας της ουσίας της γραφής της Βραζιλιανής συγγραφέως, μία από τις "αγαρμποσύνες", αίφνης, είναι να έχει αναφερθεί με επίταση ως Ουκρανή ενώ η ίδια ήθελε τόσο πολύ και διακαώς να ενσωματωθεί στην Βραζιλιανή-πορτογαλική γλώσσα, στην μόνη γλώσσα που έγραψε, και κοινωνία, καθώς και εκτενείς αναφορές στην "Εβραιοσύνη" της, από την οποία χίλιες φορές είχε δηλώσει "μακριά", ασχέτως του αν ετάφη στο εβραϊκό νεκροταφείο, παρ' όλη τη θέλησή της και παρ' όλη την "Εβραιοσύνη" του πατέρα της Πίνκας και βραζιλιοποιημένου Πέντρο). Επιμένουμε πως η απόδοση "αστέρι" θα ήταν καλλίτερα να είχε αποδοθεί "Σταρ". (εν γνώση των λεχθέντων, εντούτοις, η μετάφραση βρίθει από την κακόηχη λέξη μολοντούτο -την λέμε μεν ποτέ δεν την αποδίδουμε δε σε μετάφραση- και  "να ψυχωθώ" επ' ουδενί είναι έκφραση που θα χρησιμοποιούσε η Λισπέκτορ) του λοιπού, πολύ καλή η μετάφραση.  Πάντως, έχοντας διαβάσει τη βιογραφία της Λισπέκτορ από τον νεαρό βορειοαμερικανό Μπέντζαμιν Μόζερ, πορτογαλικά και αγγλικά, παραμένουμε στην αίσθηση πως η καλλίτερη βιογραφία της υπήρξε κείνη της καθηγήτριας στο πανεπιστήμιο του Σάου Πάουλου Nádia Batella Gotlib του 1998, -όχι του 1995 όπως σημειώνεται στο βιβλίο, εκδ. Άτικα και πολλές επανεκδόσεις.πιό κοντά στην Λισπέκτορ, στην ψυχοσύνθεση και τα γραφτά της, μείναμε με την αίσθηση πως παρ' όλο το κοπιώδες έργο του νεαρού ερευνητή, του έχει διαφύγει "η ψυχή" της Λισπέκτορ. Προσωπική εκτίμηση φυσικά. Και σημειωσούλα: στην καθ' όλα υπέρ-προσεγμένη έκδοση των εκδόσεων Αντίποδες, με ευφυές εξώφυλλο,  παρατίθεται μεταφρασμένη μία εισήγηση-επίμετρο στην  παρούσα Ελληνική έκδοση- της Ελέν Σιξούς στις εκδόσεις των γυναικών (éditions des femmes), σελ 101, -ελλείπει το  éditions-, του 1989, όμορφα μεταφρασμένη στα Ελληνικά: L´Auteur en Verité (= ο/η δημιουργός εν τοις πράγμασι). Υπάρχει μία λεπτομέρεια: η Ελέν Σιξούς προφέρει το τελικό S στο επώνυμό της -συμβαίνει να την είχα καθηγήτρια στο Paris VIII Vincennes. Ζει ακόμη.  Η ευχαρίστηση είναι μέγιστη όταν διαπιστώνουμε πως ήρθε η ώρα της Σταρ και στη χώρα μας, λυπούμεθα λίγο διότι όταν εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο οι εκδότες του δεν αντελήφθησαν το μέγεθος που κρατούσαν ανά χείρας και έπραξαν σχεδόν τίποτα για να το κοινωνήσουν διαδραστικά σε ένα κοινό που ανέμενε τα γραφτά της Λισπέκτορ, ένας μεταφραστής είναι ανίσχυρος μπρος στην σύνολη διαδικασία μιας έκδοσης, δεν έχει ισχυρό λόγο γι' αυτήν, άρα ούτε για το εξώφυλλο- που εξακολουθώ να θεωρώ ατυχές-{με απολύτως κρύα καρδιά είχα πει τότε "εντάξει" στον εξαιρετικό επιμελητή, καλό συγγραφέα και πάντοτε φίλο, πιεσμένον κι αυτόν από έλλειψη χρόνου, μπορεί να έχει ένα πολύ όμορφο σχέδιο, αληθεύει, αλλά δεν αντιστοιχούσε στο περιεχόμενο που καλείτο να διαμεσολαβήσει}'  διαβιώ ήσυχη ότι από μέρους μου έκαμα ό,τι γινόταν στο πλαίσιο εκείνης της εποχής. Σήμερα, βρισκόμαστε σε μιαν άλλη εκδοτική κι αναγνωστική εποχή, μακάρι να τύχει καλλίτερης τύχης η Λισπέκτορ και τα επόμενα βιβλία της στα Ελληνικά.

**εντούτοις, επιθυμία η υπενθύμιση χωρίς καμία διάθεση επαναφοράς, το Επίμετρο στο "Κοντά στην άγρια καρδιά" εξακολουθεί και για 62 επόμενα έτη (από την χρονολογία έκδοσης Οκτ. 2008, 70 συνολικά) να είναι συγγραφικό δικαίωμα της γράφουσας και των απογόνων της άμα τω θανάτω, καλυπτόμενο επαρκώς από τον Νόμο περί πνευματικών και συναφών δικαιωμάτων' το ίδιο συγγραφικό δικαίωμα των εκδόσεων του βιβλίου αυτού στα Ελληνικά έχει ήδη λήξει, βάσει του ίδιου αυτού Νόμου-, οπότε, όσοι κι όσες επιθυμούν να κάνουν αναφορά σε στοιχεία αυτού του Επιμέτρου, πολύ ευχαρίστως,  πριν να δημοσιοποιήσουν τα γραπτά τους, όμως, καλόν θα ήτο να έρχονταν σε επαφή, τα διαδίκτυα μας φέρνουν κοντά πια.**